Otłuszczona wątroba – skąd się bierze i czym skutkuje?
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) to ogólny termin określający szereg schorzeń wątroby dotykających ludzi, którzy piją mało alkoholu lub wcale nie piją. Jak sama nazwa wskazuje, główną cechą NAFLD jest otłuszczona wątroba, czyli zbyt duża ilość tłuszczu przechowywanego w komórkach wątroby. NAFLD jest coraz bardziej powszechny na całym świecie, zwłaszcza w krajach zachodnich. W Polsce i krajach europejskich jest to najczęstsza postać przewlekłej choroby wątroby, dotykająca około jednej czwartej populacji.
U niektórych osób z NAFLD może rozwinąć się niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH), agresywna postać stłuszczeniowej choroby wątroby, która charakteryzuje się zapaleniem wątroby i może rozwinąć się w zaawansowane blizny (marskość) i niewydolność wątroby. To uszkodzenie jest podobne do uszkodzeń spowodowanych intensywnym spożywaniem alkoholu.
Otłuszczona wątroba i etapy niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby
Eksperci nie wiedzą dokładnie, dlaczego u niektórych ludzi występuje otłuszczona wątroba, a u innych ten stan się nie rozwija. Podobnie, istnieje ograniczona wiedza na temat tego, dlaczego niektóre stłuszczone wątroby rozwijają stan zapalny, który przechodzi w marskość.
Najczęściej NAFLD i NASH są powiązane z:
- Nadwagą lub otyłością
- Insulinoopornością, w której komórki nie pobierają cukru w odpowiedzi na hormon insuliny
- Wysokim poziomem cukru we krwi (hiperglikemia), wskazujący na stan przedcukrzycowy lub cukrzycę typu 2
- Wysokim poziomem tłuszczów, zwłaszcza trójglicerydów, we krwi
Te połączone problemy zdrowotne wydają się sprzyjać odkładaniu się tłuszczu w wątrobie. U niektórych osób ten nadmiar tłuszczu działa jak toksyna na komórki wątroby, powodując zapalenie wątroby i NASH, co może prowadzić do gromadzenia się tkanki bliznowatej w wątrobie.
Główne etapy choroby stłuszczeniowej wątroby to:
- Proste stłuszczenie wątroby (stłuszczenie) – często nieszkodliwe nagromadzenie tłuszczu w komórkach wątroby (otłuszczona wątroba), które można zdiagnozować tylko podczas badań przeprowadzonych z innego powodu.
- Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH) – bardziej zaawansowana postać NAFLD, które doprowadziło do zapalenia wątroby
- Zwłóknienie – chroniczny stan zapalny skutkuje powstaniem blizn wokół wątroby i naczyń krwionośnych w jej pobliżu. W tym stanie wątroba może ciągle normalnie funkcjonować
- Marskość – najcięższy etap, występujący po wieloletnim zapaleniu, to uszkodzenie może prowadzić do niewydolności wątroby, w wyniku czego wątroba może przestać funkcjonować, a nawet raka wątroby
Czy otłuszczona wątroba może rozwinąć się w niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby?
Istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia NAFLD, jeśli jesteś otyły lub masz nadwagę – szczególnie jeśli masz dużo tłuszczu w talii (kształt ciała przypominający jabłko). Zwiększone ryzyko pojawia się również, gdy masz cukrzycę typu 2, lub cierpisz na schorzenie, które wpływa na to, jak organizm wykorzystuje insulinę. Może to być insulinooporność, lub np. zespół policystycznych jajników. Inne problemy zdrowotne, przy których otłuszczona wątroba może rozwinąć się w poważniejszy stan to:
- niedoczynność tarczycy
- chroniczne wysokie ciśnienie krwi
- wysoki poziom cholesterolu
- zespół metaboliczny (połączenie cukrzycy, nadciśnienia i otyłości)
Warto mieć świadomość, że NAFLD zdiagnozowano u osób bez żadnego z tych czynników ryzyka, w tym u małych dzieci. Chociaż jest bardzo podobny do choroby wątroby związanej z alkoholem, NAFLD nie jest spowodowane nadużywaniem alkoholu.
Objawy niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD)
We wczesnych stadiach zwykle nie występują żadne objawy choroby. Prawdopodobnie nie będziesz wiedział, że ją masz, chyba że zostanie to zdiagnozowana podczas badań przeprowadzonych z innego powodu. Czasami osoby z NASH lub zwłóknieniem (bardziej zaawansowane stadia NAFLD) mogą doświadczyć tępego bólu w prawym górnym rogu brzucha (nad prawą dolną stroną żeber). Może pojawiać się również ekstremalne zmęczenie i niewyjaśniona utrata wagi.
Jeśli rozwinie się marskość wątroby (najbardziej zaawansowany etap), mogą wystąpić poważniejsze objawy, takie jak zażółcenie skóry i białek oczu (żółtaczka), swędzenie skóry i obrzęk nóg, kostek, stóp lub brzucha (obrzęk). W przypadku wystąpienia któregokolwiek z tych objawów należy skontaktować się pilnie z lekarzem rodzinnym.